
Reuvensnacht
Bad to the Bone
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s20 - Ketentafel
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s1-Benen op tafel
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
S19-Cariben
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s10-RvC
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s0 - Rariteiten
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s6-Presenteer je PhD
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s11- Steentijdprospectie
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s17-Landschap
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s4-Skeletten
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Leven langs de Nedergermaanse Limes
Nieuw onderzoek naar het Romeinse grenslandschap
De Romeinse archeologie, en dan met name het onderzoek naar de Nedergermaanse limes en het effect daarvan op het grenslandschap en diens bewoners, heeft de laatste jaren een aantal mooie impulsen gehad: van het toekennen van status als UNESCO Werelderfgoed in juli 2021, tot het gehonoreerde multidisciplinaire NWO project “Constructing the Limes”. In deze sessie wordt de stand van zaken van onderzoek naar het Romeinse grenslandschap in Nederland gepresenteerd en wordt er vooruitgeblikt naar toekomstige onderzoeksvragen en methoden, waarbij input vanuit de archeologische community in Nederland cruciaal is. Tevens worden binnen deze sessie de nieuwste onderzoekstechnieken geïntroduceerd, zoals bijvoorbeeld environmental DNA (eDNA) onderzoek en wordt stilgestaan bij de mogelijke toepassingen ervan binnen de Nederlandse archeologie.
Constructing the Limes – multidisciplinair onderzoek naar de Romeinse Rijksgrens in Nederland
Wat gebeurt er als er een grens wordt gecreëerd in het landschap? Hoe beïnvloedt een grens het landschap, de mobiliteit van mensen en de introductie van goederen en ideeën? En wat is invloed van een dergelijke grens op de lange termijn? In ons project Constructing the Limes onderzoeken we deze vragen voor de Nedergermaanse Limes vanuit een multidisciplinaire invalshoek. In deze bijdrage wordt deze aanpak verder toegelicht en worden de eerste resultaten van het project gedeeld.
– – – – – – – –

© Ed van Rijswijk
Saskia Stevens
(Universiteit Utrecht)
Wat kan het DNA van planten en dieren ons vertellen over mobiliteit in een Romeinse grensregio?
Variatie in cultuur en identiteit van een grensbevolking uitte zich in de gebruikte voorwerpen en gebouwen, maar ook in het gebruik van gehouden of uit het wild verzamelde planten en dieren als voedsel, gezelschap, medicijn of offer. Koos men daarbij voor lokale bronnen, of import van verder weg? De vergankelijkheid van het bewijsmateriaal liet dit aspect tot nu toe onderbelicht. We bespreken of onderzoek via ‘ancient eDNA’, DNA-sporen opgeslagen in de bodem, hier verandering in kan brengen.
– – – – – – – –

© Dick Boetekees
Arjen de Groot
(Wageningen Environmental Research – Wageningen UR)
Migratie of blijven waar je bent. Aanwijzingen voor continuïteit en verandering in Romeins Nederland?
Het verhaal over de Romeinen is regelmatig geschetst door historici en archeologen. Als gevolg van oorlogen of invallende barbaren migreerden grote groepen of bleven ze langer ergens zitten. Maar hoe toon je dit aan? De laatste jaren zijn er alternatieven bij gekomen (isotopenonderzoek en aDNA). Gecombineerd met archeologische data biedt dit een intrigerend inzicht in migratiepatronen. In deze lezing wordt een overzicht gegeven van een paar eeuwen vertrekkers en nieuwkomers in de Romeinse tijd.
– – – – – – – –

Henk van der Velde
(ADC ArcheoProjecten)
Romeins Tongeren vanuit een genetisch perspectief
De oudste stad van België, Atuatuca Tungrorum, het huidige Tongeren, is net voor de jaartelling gesticht, na de verovering van Gallië. Met archeogenetisch onderzoek op bijna 40 individuen van verschillende grafvelden van dit romeinse administratieve centrum proberen we inzicht te krijgen in het, soms opmerkelijke, grafritueel en de herkomst van de bewoners van Romeins Tongeren.
– – – – – – – –

Eveline Altena
(Leids Universitair Medisch Centrum)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s15-Dubois
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s7-Drama
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
s5-klimaatverandering
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Reuvenslezing 2022
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Introductie op programma Introductie Reuvensspreker
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Opening Reuvensdagen 2022
Marike van Nobel, Wethouder Inkomen & Cultuur
Afbeeldingen

Welkomstwoord Stichting Reuvens 2022
Afbeeldingen

Winnaar Van Esprijs 2021
-
Afbeeldingen

Uitreiking: W.A. van Es-prijs 2020
De W.A. van Es-prijs is een aanmoedigingsprijs van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed voor jong onderzoekstalent op het gebied van de Nederlandse archeologie. Deze archeologieprijs wordt afwisselend toegekend aan een proefschrift of een masterscriptie. Aan de prijs zijn een bedrag van € 2000,- en een oorkonde verbonden. In 2020 stonden masterscripties centraal (MA, MSc en RMA). Meer informatie over de W.A. van Es-prijs:
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Youri van den Hurk, winnaar Van Esprijs 2020
On the hunt for medieval whales – zooarchaeological, historical and social perspectives on cetacean exploitation in medieval northern and western Europe
Afbeeldingen

Surviving the plague for better or worse
Caroline Arcini – The Archaeologists/Arkeologerna, Statens Historiska Museer
In the mid fourteenth century Europe was hit by the most devastating epidemic ever, the Black Death. Both rich and poor were affected and the population of Europe dropped by at least one third and perhaps by as much as two thirds. The cause of the disease has long been disputed but in recent years aDNA analyses have proved that it was the plague bacteria Yersinia pestis. In the interdisciplinary project “Environment, Society and the Black Death” we have studied the impact of the demographic disaster using palaeoecological, archaeological and osteological parameters. This presentation will be based on the osteological parameters and focus on the questions: Where are all the plague victims buried? How did the population decline affect the living conditions for following generations? Did the agricultural change from crop growing to animal husbandry after the plague result in increased consumption of meat and milk products for a majority of the population? We used stature to study living conditions before and after the disaster and stable isotope analysis to study possible changes in diet. In addition we used church books from the last plague in Sweden in 1710 to give some insight into how the plague may have spread from parish to parish and how the population recovered. Methods and main conclusions will be presented.
Afbeeldingen
Bekendmaking locatie 2022
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Vlogs/ Blogs/ Filmpjes
Een tipje van de sluier
Jullie kunnen vlogs verwachten van o.a.:
- ADC Archeoprojecten – Bronstijdsporen in Grootebroek
- Gemeente Almere – Zicht op archeologisch verleden Oosterwold
- Archol – Vuursteenmijnen Rijckholt-Sint Geertruid
- BAAC – Genneper Huys
- Gemeente Den Haag – Rosmolen aan het Spui
- TGV – Het Romeinse legioenskamp in Valkenburg (Z-H)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Digitaal welkomstwoord Nathalie Vossen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Uitreiking: W.A. van Es-prijs 2021
De W.A. van Es-prijs is een aanmoedigingsprijs van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed voor jong onderzoekstalent op het gebied van de Nederlandse archeologie. Deze archeologieprijs wordt afwisselend toegekend aan een proefschrift of een masterscriptie. Aan de prijs zijn een bedrag van € 2000,- en een oorkonde verbonden. In 2021 staan masterscripties centraal (MA, MSc en RMA). Meer informatie over de W.A. van Es-prijs:
Afbeeldingen

Ons onderwater cultureel erfgoed. De keuzes die wij maken
Thijs Coenen - RCE
De RCE speelt een centrale rol bij de instandhouding van bedreigd maritiem erfgoed. Budget, capaciteit, maar ook werkbaarheid met het erfgoed noopt de organisatie ook om keuzes te maken in waar we ons wel en niet voor gaan inzetten. Thijs geeft toelichting hoe deze keuzes tot stand zijn gekomen en wat de consequenties van deze prioritering in activiteit zullen zijn.
In de discussie horen we graag uw reactie. Maken we de juiste afwegingen of zijn er alternatieven voor verantwoorde keuzes?
Afbeeldingen

Rooswijk 1740, multidisciplinariteit en complexiteit van een internationaal onderzoek
Martijn Manders - RCE
Het onderzoek naar het VOC schip de Rooswijk was een van de grootste maritieme opgravingen van de laatste jaren. De samenwerking tussen verschillende publieke en private partijen uit zowel Nederland als Engeland stond hierin centraal. Op wat voor manier kan dit project als voorbeeld gelden voor andere onderzoeken? Nationaal en Internationaal? Martijn neemt jullie mee op een zoektocht naar de raadselen rondom het wrak, alsook de beste manier om een project van deze omvang tot een goed einde te brengen.
Vraag aan de zaal: Is zo’n samenwerking tussen publieke en private partijen in de Nederlandse ook vruchtbaar of moeten daarvoor specifieke voorwaarden geschapen worden?
Afbeeldingen

Een voor allen, allen voor een, de archeologische monumentenzorg voor erfgoed onderwater
Liselore Muis - RCE
Afbeeldingen

Archeologisch skeletmateriaal, Rust In Vrede
Leo Smole - Gemeente Arnhem
In deze ‘beenderen op tafelsessie’ staat de roep om een richtlijn over de omgang met menselijk skeletmateriaal in de archeologie centraal. Ethische vragen bij de opleiding van archeologen, het gedrag van medewerkers in het veld, de afbeelding van skeletmateriaal in rapportages en de opslag en herbegraving van menselijk skeletmateriaal komen hierbij aanbod.


Afbeeldingen

Op zoek naar de verdwenen kastelen van Noord-Holland
Nancy de Jong-Lambregts - Gemeente Alkmaar
Ferry van den Oever - Saricon
In het kader van een promotieonderzoek van Rob Gruben en Nancy de Jong naar de strategische overwegingen van de kastelenbouwprogramma’s van roomskoning Willen II en graaf Floris V worden een aantal kasteelterreinen met een 13de eeuwse oorsprong opnieuw onderzocht. Hierbij worden onder meer diverse geofysische technieken ingezet om deze kastelen en hun directe omgeving in kaart te brengen. In deze lezing worden een aantal mooie en aansprekende resultaten aangestipt.


Afbeeldingen

Boot vol troep. Onderzoek naar een 19e-eeuwse afvalpraam bij Zeewolde.
Jan van Doesburg & Menno van der Heiden - RCE
In 2019 is door de RCE in het kader van de fieldschool Maritieme Archeologie onderzoek gedaan naar een rond 1880 gezonken praamachtig schip bij Zeewolde. De scheepslading bestond grotendeels uit met zware metalen verontreinigde grond van een gasfabriek, vermengd met huishoudelijk afval. Het onderzoek geeft onder andere inzicht in de samenstelling van grond die in de 19e eeuw in verschillende delen van Nederland werd gebruikt voor toemaakdekken.

Afbeeldingen

Cholera epidemie van 1832 in Leiden in kaart gebracht
Martijn Storms - Universiteit Leiden
Kaarten van cholera-epidemieën in Nederland 1832-1866

Afbeeldingen

Massagraven in Oldenzaal als stille getuigen van een epidemie?
Raphaël Panhuysen – Saxion Hogeschool
Tijdens opgravingen rondom de Sint Plechelmusbasiliek in Oldenzaal zijn binnen de muren van de toenmalige begraafplaats twee massagraven aangetroffen. Deze graven dateren uit de veertiende eeuw. In de graven zijn voornamelijk kinderen en enkele volwassenen begraven. In de middeleeuwen is het ongebruikelijk om meerdere individuen in een graf te leggen. Op basis van de datering van de graven, de leeftijden van de individuen in het graf en vergelijkbare graven in het buitenland is het waarschijnlijk dat het hier gaat om massagraven voor slachtoffers van de “Zwarte Dood”.
Afbeeldingen

De diffentiaal diagnose van niet-specifieke, z.g. ‘banale’, botinfecties bij de mens.
George J.R. Maat – Universiteit Leiden
Bij het paleopathologisch onderzoek van menselijk skeletmateriaal vindt men regelmatig botveranderingen die als oorzaak een niet-specifieke, z.g. ‘banale’, botinfectie doen vermoeden. Het aangetroffen botweefsel ziet er anatomisch ‘anders’ uit, en is duidelijk door weefselreactie op een prikkel ontstaan. De prikkel kan evenwel van mechanische aard, infectieuze aard (veroorzaakt door micro-organismen) of van toxische aard (veroorzaakt door stoffen die in het lichaam vrijkomen bij osteologische ziekten) zijn. De terminologie die gebruikt wordt bij het beschrijven en onderscheid maken tussen de waargenomen botweefselveranderingen is veelal verwarrend en bemoeilijkt het vaststellen van de oorzaak van de aandoening. Aan de hand van voorbeelden zal de diagnose van niet-specifieke, ‘banale’, botinfecties worden uiteengezet.
Afbeeldingen

“Van Vleuken en Weervissers. De neolithische visweer van Almere.”
Henk van Haaster en Silke Lange - Biax Consult
Opgravingen in Almere in het plangebied Stichtse kant hebben duizenden staken en palen aan het licht gebracht die ooit een meer dan 200 meter lange visweer hebben gevormd. De constructie is indrukwekkend en getuigt van de kennis die de mens in het neolithicum van zijn omgeving heeft gehad. Het ecologische materiaal blijkt dank zij de gunstige conserveringsomstandigheden uitstekend bewaard. Hierdoor is het mogelijk om met behulp van specialistisch onderzoek en gerichte vraagstellingen tot in detail nieuwe kennis te vergaren over het toenmalige landschap en de dynamiek van de lagune waarin de visweer heeft gelegen, over het houtgebruik en houtbewerking, als ook over de vangsttechnieken en de aanwezige vissoorten. Tijdens de presentatie wordt een overzicht gegeven van de eerste resultaten van de verschillende onderzoeken.

Afb: Kelvin Wilson
Afbeeldingen

Een kruimeldeken onder de grond. Vuurstenen splinters als de verbindende factor tussen boringen en opgravingen
Izabel Devriendt - BAAC Vlaanderen
De gemeente Almere zet al jaren in op het uitvoeren van verkennende en waarderende boringen om het prehistorische landschap en de zich daarin bevindende bewoningsresten in kaart te brengen. Recent onderzoek, op onder andere de vindplaats Moeraseik, vormt nu een uitgelezen kans om een koppeling te maken tussen de resultaten van deze boringen met de realiteit in de ondergrond. Wat zegt een vuurstenen splinter in een boring?
Afbeeldingen

Inzoomen door uitscheppen: de waardering van een stukje AMK-terrein in Almere-Oosterwold
Helle Molthof - RAAP
Eind jaren ’90 is een AMK-status toegekend aan een gebied van 94 hectare in de gemeente Almere. Het omvat het oude stroomdal van de Eem, steentijdresten op meerdere zandkoppen, en een scheepswrak. Met de ontwikkeling van het stadsdeel Almere-Oosterwold ontstond de vraag naar een meer gedetailleerde waardestelling van de archeologische resten binnen dit enorme gebied. Door middel van een intensief mechanisch booronderzoek en een proefput is daarom onlangs de vindplaats “Moeraseik” onderzocht.
Afbeeldingen

Prospectie in Almere Oosterwold: meer dan het opsporen van vindplaatsen
Jos de Moor - EARTH Integrated Archaeology
De afgelopen jaren is door EARTH op grote schaal archeologisch prospectieonderzoek uitgevoerd in Almere Oosterwold. Daarbij zijn niet alleen tientallen vindplaatsen aangetroffen, maar zijn vooral veel nieuwe gegevens en inzichten met betrekking tot holocene landschapsontwikkeling verkregen. De presentatie zal ingaan op deze nieuwe inzichten en zal de relevantie van landschappelijk onderzoek bij prospectie naar begraven landschappen illustreren.
Afbeeldingen

Almere: het prehistorisch landschap rond de Hoge Vaart-A27.
Dick de Jager - Gemeente Almere
De opgraving van de vindplaats de Hoge Vaart-A27 (1994-1996) was de allereerste grootschalige opgraving in de geest van Malta. De opgraving stond onder leiding van Willem Jan Hogestijn, de latere stadsarcheoloog van Almere, en Hans Peeters. De oudste bewoningsporen dateerden uit het midden van de Midden Steentijd. De meeste sporen konden echter gedateerd worden de overgangsperiode van de late Midden Steentijd naar de vroege Nieuwe Steentijd. Voor een belangrijk deel konden ze toegeschreven worden aan een vroege fase van de Swifterbant-cultuur.
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Benen op tafel
Tijdens de Benen op Tafel-sessie presenteren we een mix van leuke, mooie en interessante projecten die de volle aandacht van het Reuvensdagenpubliek verdienen. Kastelen, skeletten en een scheepswrak; het passeert allemaal de revue!
Benen op Tafel
Wanneer?
Onderwerp
Waar?
Afbeeldingen

Uit ‘t oog maar niet vergeten: de toekomst van de maritieme erfgoedzorg
Bijna nergens is de band tussen de bewoners en het water zo sterk als in Nederland. Dit heeft geresulteerd in een enorme rijkdom aan overblijfselen onderwater en bovenwater. We vinden prehistorische vindplaatsen op de Noordzee, kade- en havenwerken onderwater en op het land, maar ook scheepswrakken in de polder en Nederlands erfgoed in de verste uithoeken van de wereld. Maritiem en onderwater erfgoed – vaak erg kwetsbaar – verdient het dus om goed voor gezorgd te worden. De spelers hierin zijn het Rijk, maar ook provincie, gemeente, andere landen en bijvoorbeeld het publiek. Iedereen heeft een rol in het bestel. Die rol komt met verantwoordelijkheden. Maar wat is er nodig om die verschillende partners ook hun rol te kunnen laten spelen?
In drie lezingen met aansluitende discussies gaan we met u in dialoog over die samenwerking en wat er verder nodig is om tot een verantwoord beheer te komen.
Afbeeldingen

De archeologie van de epidemie
Pandemiën in het verleden
Hoewel voor velen de Coronapandemie de eerste epidemie is waarvan we de gevolgen bewust meemaken, tonen historische bronnen aan dat epidemieën van alle tijden zijn. Zowel in literaire als administratieve geschriften zijn er vele aanwijzingen voor de gevolgen van ziekten zoals de pest. Wie echter archeologische sporen van epidemieën zoekt, heeft het moeilijker. In de afgelopen tien jaar heeft bio moleculair onderzoek meer inzicht opgeleverd in de ontwikkeling en de verspreiding van de pestbacil. Maar dergelijk fascinerend onderzoek levert maar beperkt inzicht in de achtergronden en gevolgen van de pestepidemieën en andere vergelijkbare ziekten.
In deze sessie zal George Maat bespreken waarom veranderingen in het menselijk bot zo moeilijk aan een specifieke infectie zijn toe te schrijven. Raphaël Panhuysen zal twee massagraven uit Oldenzaal beschrijven en bediscussiëren waarom dergelijke graven als “pestgraven” gezien kunnen worden. In de derde presentatie zal Caroline Arcini aan de hand van grootschalig skeletonderzoek in Zweden laten zien wat voor gevolgen de pestepidemieën hadden voor de gezondheidstoestand. De laatste presentatie door Martijn Storms behandelt de Cholera epidemieën in Leiden in de negentiende eeuw aan de hand van cartografische informatie. Een duidelijk bewijs van de voortdurende risico’s die infectieziekten vormen voor de mensheid. Voor archeologen zijn deze kaarten interessant als een vroege vorm van geografische informatiesystemen met aanwijzingen voor de relatie tussen de leefomgeving en de gezondheid.
Deze sessie wordt mede mogelijk gemaakt door Saxion Hogeschool.
De archeologie van de epidemie
Wanneer?
Onderwerp
Waar?
Afbeeldingen

Almere: zicht op het prehistorisch landschap
Nieuwe inzichten in Almere
Almere: zicht op het prehistorisch landschap
Wanneer?
Onderwerp
Waar?
13:45 - 15:00
Almere: het prehistorisch landschap rond de Hoge Vaart-A27.
Zaal 1
Prospectie in Almere Oosterwold: meer dan het opsporen van vindplaatsen
Zaal 1
Inzoomen door uitscheppen: de waardering van een stukje AMK-terrein in Almere-Oosterwold
Zaal 1
Een kruimeldeken onder de grond. Vuurstenen splinters als de verbindende factor tussen boringen en opgravingen
Zaal 1
“Van Vleuken en Weervissers. De neolithische visweer van Almere.”
Zaal 1
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Boekuitreiking
Tussen wetenschap en wandelgangen
Tussen wetenschap en wandelgangen beschrijft de ontwikkelingen in de Nederlandse archeologie in de afgelopen vijftig jaar (1971-2020) tegen de achtergrond van het sinds 1971 jaarlijks gehouden congres: de Reuvensdagen.
Het is een halve eeuw met ingrijpende veranderingen in het bestel in Nederland, de bescherming en het onderzoek van archeologische vindplaatsen, de omvang van de beroepsgroep en de aard van de instellingen die het archeologische werk uitvoeren. Zijn de jaren zeventig nog te beschouwen als verlengstuk van het naoorlogse bestel, gedomineerd door de universitaire instituten en de Rijksdienst, de archeologische praktijk in de 21ste eeuw wordt bepaald door `Malta’ en een bestel waarin commerciële uitvoerders de hoofdrol spelen.
Er zijn meer mensen werkzaam in de Nederlandse archeologie, er gaat meer geld in om, er wordt meer opgegraven dan ooit. De archeologische gemeenschap is gegroeid maar ook versnipperd geraakt; het werk staat dichter bij de maatschappij maar is ook gebureaucratiseerd. Toch is het doel van het onderzoek hetzelfde als in 1971: het vertellen van betekenisvolle verhalen over het verleden op basis van vondsten en sporen.
Het eerste exemplaar van het boek Tussen wetenschap & wandelgangen: Vijftig jaar Nederlandse archeologie in de context van de Reuvensdagen wordt uitgereikt door Renée Magendans, initiatiefnemer van het boek, aan Herbert Sarfatij, een van de grondleggers van de Reuvensdagen.
Alle deelnemers aan de Reuvens-digi-dag kunnen dit boek met grote korting bestellen (er wordt op 19 november een kortingscode gepubliceerd).
Let op: Het eerste boek kost met deze code €12,50 (in plaats van € 25,00). Elk volgend boek dat tegelijkertijd wordt besteld kost slechts €1,00 extra. Dus 1 boek voor €12,50, 2 boeken voor €13,50, 3 boeken voor €14,50, 4 boeken voor €15,50 enz. Spreek dus tijdig af met wie je samen je boek bestelt! De kortingscode is 1 week geldig.
Afbeeldingen
Paneldiscussie
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Faro: het maatschappelijk belang van archeologie
Heleen van Londen - Universiteit van Amsterdam
Ook Nederland ondertekent binnenkort het Verdrag van Faro en dit zal van invloed zijn op de huidige archeologische praktijk. Niet de archeologie staat centraal zoals in het Verdrag van Valletta, maar de samenleving. Wat heeft ons vak de samenleving te bieden op het gebied van welzijn, sociale cohesie en duurzaamheid? Participatie is een kernbegrip en gaat veel verder dan het werken met vrijwilligers. Wij als beroepsgroep moeten ons meer direct gaan verhouden tot burgers, bewoners, buren en geïnteresseerden. Wat vinden zij belangrijk? Wat zijn de mogelijkheden voor hen om zelf aan de slag te gaan in de archeologie met – en zonder – ons? Het Rijk zal in de loop van 2022 starten met een uitvoeringsagenda. Eén ding is zeker, Faro en Valletta moeten afgestemd worden.
Afbeeldingen

Gemeentelijke archeologie: toen, nu & straks
Corien Bakker - Gemeente Den Haag
Ruim een halve eeuw geleden werd in Nederland de eerste stadsarcheoloog aangesteld. De eerste generatie stadsarcheologen was vooral druk met het uitvoeren van noodopgravingen, veelal in de stadskern, vaak provisorisch, en met zeer beperkte middelen en menskracht. Tegenwoordig zijn er veel gemeenten met een eigen archeoloog die zich vaak meer beleidsmatig met het vak bezig houdt. In deze presentatie wordt een korte schets gegeven hoe het vakgebied de afgelopen decennia is veranderd en hoe dat er in de toekomst uit gaat zien.
Afbeeldingen

De vondst, de krant en de twijfel. Over archeologie in NRC
Hendrik Spiering - NRC
Zelfs een archeologisch vakblad kan niet over alle ontwikkelingen en vondsten publiceren. Een algemene krant moet helemaal scherp kiezen. Toeval speelt daarin een rol, persoonlijke interesse zeker, maar er spelen ook meer algemene afwegingen mee. Wetenschapsjournalist Hendrik Spiering (nrc) vertelt over zijn ervaringen.
Afbeeldingen

Witte jassen in de modder? Een rol voor natuurwetenschappen in de archeologie.
Hans Huisman - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Afbeeldingen

Archeologie en landschap: een weerbarstige combinatie in de afgelopen halve eeuw
Theo Spek - Rijksuniversiteit Groningen
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Reuvenssessie
Reuvenssessie
Wanneer?
Onderwerp
Waar?
11:15
Theepauze
Online
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine

Opening namens de gaststad Almere
Dick de Jager
Welkom in Almere
Namens de gemeente Almere wensen wij onze collega’s van harte welkom. We hopen dat jullie op weg naar De Kunstlinie al een idee kregen van onze stad vol experimenten, bedrijvigheid en bijzondere architectuur.
Onze stad bestaat sinds 1984 maar is absoluut geen stad zonder geschiedenis ! Niet voor niets heeft de vlag van onze stad een kogge in het wapen, verwijzend naar de drukke zeevaart die hier ooit op de Zuiderzee plaatsvond. Het toeval wilde dat twee jaar na de gemeentewording ook echt een kogge in de Kruidenwijk werd gevonden. De vindplaats van de 15e-eeuwse schip wordt nu gemarkeerd door het koggepark dat samen met de omwonenden is ingericht.
Systematisch onderzoek naar prehistorische bewoning werd voor het uitgevoerd in het kader van de verlenging van de A27. In 1996 werd het onderzoek aan de vindplaats A27 / Hoge Vaart afgesloten. Hiermee was de vroege Swifterbantperiode voor het eerst op de kaart gezet.
Sinds 2001 is met Willem Jan Hogestijn volop ingezet op systematisch booronderzoek naar prehistorische vindplaatsen met als doel behoud in situ. Nu het aantal ruimtelijk ingepaste vindplaatsen ruim boven de 100 ligt, mogen we wel zeggen dat dat goed gelukt is.
Maar zulke plekken moeten natuurlijk niet braak blijven liggen.
Sinds 2009 heeft Almere een eigen programma Publieksbereik voor archeologie en Monumentenzorg. Onder andere in de vorm van leskisten, brochures en boekjes, TRAP routes, de webpagina van de gemeente, informatieve bijeenkomsten en een breed educatief aanbod voor groot en klein maar ook voor mensen met migratieachtergrond.
In samenwerking met DaF-architecten en afdeling Stedelijk Beleid hebben wij een inspiratiedocument ontwikkeld voor het inrichten van steentijdvindplaatsen ontwikkeld. De toolbox kan gebruikt worden ter inspiratie voor inrichting, visualisatie en gebruik van de plekken. Een voorbeeld waar we trots op zijn is VINDplaats Zenit, een plek ingericht en beheerd door de bewoners zelf.
Het verhaal van de stad vertellen we ook in het Erfgoedhuis Almere. Hier is nu een tentoonstelling te zien over de Short Stirling BK716 die in 2020 in het Markermeer is geborgen. In het Bos der Onverzettelijken is in oktober een herdenkingsceremonie gehouden voor de omgekomen bemanningsleden. Prinses Margriet onthulde daar het beeld ‘Rise’, dat herinnert aan de vijf Britten en twee Canadezen die bij de crash in de Tweede Wereldoorlog omkwamen.
Recente ontwikkelingen zijn er ook in het deel van de stad dat Oosterwold genoemd wordt. Met het grootschalig boor-onderzoek zijn we nog lang niet klaar, en voorzichtig zijn er wat opgravingen. Uniek waren ook de neolitische visweren die op Stichtsekant zijn gevonden.
Veel van de bovengenoemde onderwerpen komen in de speciale Almere-sessie aan de orde. We zijn er van overtuigd dat de Programmacommissie Reuvensdagen een programma heeft samengesteld waar iedereen iets van zijn interesse kan vinden. Aan het eind van de donderdagmiddag bieden de deelnemers graag een borrel aan om op de mooie traditie van de Reuvensdagen te proosten.
Veel plezier!
De archeologen van Almere: Mohssine Dahhan, Wouter Smith en Dick de Jager
Kom je een dag naar Almere? Of meerdere dagen? hier vind je informatie over de stad, waar je kunt overnachten, en wat er te doen is. Bekijk dan onze tips en laat je verrassen.
Afbeeldingen

Welkomstwoord Reuvensdagen 2021
Nathalie Vossen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Dit jaar is er geen Reuvensnacht, maar er is een waardige vervanger gevonden in de vorm van een digitale archeologische pubquiz de Bakelsquiz. Herken beroemde Nederlandse archeologen aan hun korte spijkerbroekje. Zet archeologische culturen in de juiste chronologische volgorde. Verras met je kennis van archeologisch verantwoorde muziek. En dat natuurlijk allemaal onder het genot van een biertje!
Zelf meedoen? Stel een digitaal team samen of speel mee als individu. Meer informatie volgt.
Quizmasters:
Alex Brandsen en Wouter Verschoof-van der Vaart

Afbeeldingen
Sessie:
Nieuws uit de Frontlinie
De virussen lijken het land lam te leggen. Maar schijn bedriegt. In huiskamers, laboratoria en in het veld wordt hard gewerkt op allerlei terreinen van de archeologie en de archeologische monumentenzorg. Daarom: nieuws uit de frontlinie!
– – – – – – – –
Voorzitter:
Roel Lauwerier
(Rijksdienst Cultureel Erfgoed)
De overstromingsgeschiedenis van de Rijn in de Middeleeuwen: Inzichten uit fysisch geografische onderzoekslijnen.
Het Nederlands rivierengebied was altijd een overstromingsvlakte. Dat gegeven is innig verknoopt
met ons begrip van de bewoningsgeschiedenis en van het ontstaan van het landschap, niet in de laatste plaats van gebeurtenissen in de Middeleeuwen. Het ontstaan van nieuwe rivierlopen, het dichtslibben van oude, veranderende bewoonbaarheid, verspoeling dan wel begraving van oude woonplaatsen, de stap tot algehele bedijking… om maar wat thema’s te noemen. Uit ons onderzoek (een serie projecten) wordt steeds duidelijker in welke jaren de grootste overstromingen optraden en wat dit betekende voor het gebied en haar bewoners. De presentatie geeft daarvan een smeuïge status update.


Kim Cohen
(Universiteit Utrecht)
Hergebruik van koolstofdateringen voor palaeogeografisch onderzoek. Oude koeien uit de sloot… of vooruit via het verleden?
De start van veengroei is een grote verandering geweest in het palaeo-landschap die de transitie markeert van dryland naar wetland. Begrip van de timing, snelheden en ruimtelijke dynamiek van veengroei is cruciaal voor onderzoek naar relaties tussen landschappelijke veranderingen en lange-termijn patronen in het gedrag van de mens. In deze presentatie ga ik in op ons onderzoek naar hergebruik van koolstofdateringen om de palaeogeografie van verdwenen veenlandschappen beter te begrijpen. Ontwikkeling van een workflow, inclusief uitgebreide quality assessment, staat in de studie centraal. De workflow is toegepast op een voormalig (hoog)veenlandschap: het Pleistocene zandgebied in Noord-Nederland. De workflow en eerste resultaten van de case studie, gebaseerd op ruim 300 bestaande veendateringen van de afgelopen 60 jaar, zullen worden gepresenteerd.

Cindy Quik
(Universiteit Wageningen)
Wat is het meest waardevolle maritieme erfgoed van Nederland?

Nederlandse wateren herbergen ongeveer 3000 wrakken en vele tientallen verdronken dorpen, kades, brugresten en andere culturele overblijfselen. Veel locaties zijn bedreigd door natuurlijke erosie, waardoor waardevolle informatie verloren gaat.
Vanuit de beleidsbrief Erfgoed Telt ligt de opdracht bij de RCE om in te zetten op het behoud van het meest waardevolle maritieme erfgoed. Maar welke vindplaatsen zijn dat? Hiervoor moeten keuzes worden gemaakt.
Deze presentatie laat de verscheidenheid aan erfgoed zien en vormt de opmaat naar een bredere discussie over beoordelingscriteria en waarderingssystemen voor (maritiem) erfgoed. Graag nodigen wij het publiek uit om deel te nemen aan deze discussie.
Thijs Coenen
(RCE)
De Heerlense supersteen
Het Romeinse badhuis in Heerlen is het oudste stenen gebouw van Nederland. Het staat, beschermd tegen weer en wind, in het Romeins Kwartier van de stad.
Project Supersteen wil de stenen uit het badhuis in een eigentijdse versie terug laten komen in de openbare ruimte, en zo historische waarde en beleving samen laten komen.
info@romeinskwartierheerlen.nl


Afbeeldingen
Afsluiting:
Tot volgend jaar!

Nathalie Vossen
(Stichting Reuvens)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Sessie:
Enabling Archeologie: toegankelijk voor iedereen. Inclusiviteit en diversiteit in archeologie
enablingarcheologie@gmail.com
Enabling Archeologie kun je vertalen met ‘archeologie mogelijk maken, archeologie versterken, zelfstandig laten ontwikkelen’. Er is geen directe Nederlandse vertaling van enabling, maar kan misschien nog wel het beste vertaald worden door: het vinden van een gezamenlijk potentieel door iedereen in zijn kracht te zetten.
Archeologie is van iedereen en voor iedereen. Diversiteit is de basis om te kunnen participeren in archeologie, van een zo breed mogelijk publiek. Ook spelen archeologie en erfgoed een rol in bijvoorbeeld de sustainable development goals, de door de VN geformuleerde, wereldwijde doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Zo draagt archeologie ook bij aan het welzijn van de samenleving, maar wordt er ook gevraagd om het publiek en de archeologie met elkaar te laten samenwerken. Om dit te kunnen laten slagen, is het belangrijk dat iedereen bij archeologie en erfgoed wordt betrokken én zich erbij betrokken voelt. Want… Archeologie is van iedereen en voor iedereen, toch?
Vanuit verschillende perspectieven wordt in deze sessie gekeken naar de inclusiviteit en diversiteit van archeologie. Er wordt ingegaan op de verantwoordelijkheid van de universiteiten richting samenleving, publieksparticipatie in Zuid-Afrika en in moderne archeologie, zoals Moluks erfgoed, en over het betrekken van mensen met een functiebeperking of socio-economische achterstand. Dit laatste onderdeel gaat in op het werk van de overleden Theresa O’Mahoney, die de Enabled Archaeology Foundation opgericht heeft.

Voorzitter:

Femke Tomas
(Universiteit Leiden)
– – – – – – – –
Introductie:

Marloes van der Sommen
– – – – – – – –
Lezing:
Cultureel erfgoed inzetten als onderdeel van de maatschappelijke taak van universiteiten

Monique van den Dries
(Universiteit Leiden)

Miyuki Kerkhof
(Universiteit Leiden)
– – – – – – – –
Lezing
:
The transformation of a discipline: An outsider’s and insider’s perspective on South African Archaeology

Gerrit Dusseldorp
(Universiteit Leiden)

Jerome Reynard
(Witwatersrand University)
– – – – – – – –
Lezing:
Molukse sporen: (post)koloniale archeologie in Nederland.

Jobbe Wijnen
(Erfgoed & Archeologie)

Marjolijn Kok
(Bureau Archeologie en Toekomst)
– – – – – – – –
Lezing:
Enabling and including in British archaeology

Will Rathouse
(MOLA)

Emily Stammitti-Campbell
(West-Kent College)
– – – – – – – –
Paneldiscussie:
Marjolijn Kok, Marloes van der Sommen, Miyuki Kerkhof en Gerrit Dusseldorp
Deze sessie is mede tot stand gekomen dankzij Mohssine Dahhan (Afdeling Archeologie en Monumentenzorg, gemeente Almere), Maaike de Waal (Universiteit Leiden) en Louise Olerud (Erfgoed Delft)
Afbeeldingen
Sessie:
Evaluatie Erfgoedwet: En wat nu?

De Erfgoedwet wordt deze winter op het onderdeel archeologie geëvalueerd. ”Waarom vertel je mij dat”, denk je misschien of “Is dat nu interessant? Geef mij maar een inhoudelijk verhaal over bijvoorbeeld een Romeins schip of een mooi Merovingisch grafveld.”
Maar het is dankzij de Erfgoedwet dat vondsten met hun bijzonder verhaal aan het licht kunnen komen.
In deze sessie kom je te weten wat en hoe er geëvalueerd wordt. Ook word je meegenomen in een aantal grotere onderzoeken. Met behulp van onder andere stellingen, polls en chat word je betrokken in deze evaluatie.
Dit is het moment dat wij -voor een mooie archeologische toekomst- iets ter overweging kunnen meegeven aan de beleidsmakers! Hoe meer mensen hun stem laten horen, des te duidelijker zal de boodschap resoneren.
Voorzitters:


Anneleen Van de Water | Annemarie Luksen
(Voorzitter NVvA & Het Archeologie Bureau | adviseur archeologiebeleid RCE)
– – – – – – – –
Inleiding:

Joost Kuggeleijn
(beleidsmedewerker OCW)
– – – – – – – –
Onderzoek in opdracht van CCvD met een ruime vangst.
Wat gaat goed/wat gaat niet goed?:

Riemer Knoop
(Gordion Cultureel Advies)
– – – – – – – –
Rondetafelgesprekken rond kwaliteitssysteem en innovatie:

Esther Wieringa
(Programmabureau SIKB)
– – – – – – – –
Arbeidsvoorwaarden of contractvoorwaarden, saai? Nee, uiterst relevant! Terugkoppeling van het lopende onderzoek en opmaat voor een aankomende grotere veldbevraging.


Henk Vinken | Lisa Wolters
(Onderzoekers archeologische arbeidsmarkt)
Afbeeldingen
Uitreiking Archeologietalentprijs:
Wie is het jong talent van 2020?
De drie finalisten van de archeologietalentprijs zijn bekend! Het zijn: Marlyn Everink, Rob van Haarlem en Jesper de Raad.
Tijdens De Reuven-digi-dag op 19 november a.s. maakt juryvoorzitter Arjan de Zeeuw, directeur kennis en advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, bekend wie zich het Archeologietalent 2020 mag noemen.
De RCE organiseert de talentprijzen namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het Mondriaan Fonds financiert de erfgoedtalentprijzen in het kader van talentontwikkeling.
Meer weten over de finalisten? Lees het nieuwsbericht
Afbeeldingen
Wat is het meest waardevolle maritieve erfgoed van Nederland?
Thijs Coenen
(RCE)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Hergebruik van koolstofdateringen voor palaeogeografisch onderzoek. Oude koeien uit de sloot… of vooruit via het verleden?
Cindy Quick
(Universiteit Wageningen)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Rivierengebied
Kim Cohen
(Universiteit Utrecht)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Opening Reuvens-digi-dag 2020:
Hilde van Garderen
Wethouder Openbare Ruimte, Kunst & Cultuur en Stadsvernieuwing
(Gemeente Almere)
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
W.A. van Es-prijs en W.A. van Es-lezing

De W.A. van Es-prijs is een aanmoedigingsprijs van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed voor jong onderzoekstalent op het gebied van de Nederlandse archeologie. Deze archeologieprijs wordt afwisselend toegekend aan een proefschrift of een masterscriptie. Aan de prijs zijn een bedrag van € 2000,- en een oorkonde verbonden.
In 2019 staan masterscripties centraal (MA, MSc en RMA). De jury doet een oproep voor voordrachten van jonge onderzoekers die een scriptie hebben voltooid tussen 1 september 2017 en 31 augustus 2019. De scriptie dient vergezeld te gaan van een aanbeveling van de scriptiebegeleider die duidelijk maakt waarom de voorgedragen studie voor de prijs in aanmerking komt.
De uiterste inzendingsdatum is vrijdag 20 september 2019. Ten behoeve van de jurering dienen exemplaren van de betreffende scriptie en een PDF vergezeld van een aanbevelingsbrief verstuurd te worden. Over de wijze van inzenden graag contact opnemen met de jury-voorzitter 2019 dr. Roos van Oosten (r.m.r.van.oosten@arch.leidenuniv.nl).
De uitreiking van de prijs vindt traditiegetrouw plaats tijdens de Reuvensdagen. Meer informatie over de W.A. van Es-prijs: https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/opleiden-en-ontwikkelen/talentprijzen/w-a-van-es-prijs
Afbeeldingen
Reuvenslezing 2020:
Over pijpenkoppen en vuistbijlen. Op zoek naar Assien Bohmers (1912 – 1988)
Arnold Carmiggelt
(Hoofd Archeologie Rotterdam)

Over pijpenkoppen en vuistbijlen. Op zoek naar Assien Bohmers (1912 – 1988)
In de Reuvenslezing staat de intrigerende en omstreden Nederlandse archeoloog Assien Bohmers (1912-1988) centraal. Arnold Carmiggelt legt uit hoe hij geïnteresseerd raakte in het leven van deze man en bespreekt diens bijdrage aan het onderzoek van de Oude en Midden-Steentijd in Nederland.
Bohmers groeide op in Zutphen, studeerde geologie in Amsterdam en was in 1937-1945 werkzaam voor Ahnenerbe, het wetenschappelijke bureau van de SS. Na de oorlog werkt Bohmers twee decennia bij het Biologisch Archaeologisch Instituut (BAI) onder A.E. van Giffen en H.T. Waterbolk. Aan dit dienstverband komt in 1965 abrupt een einde.
Carmiggelt licht de persoon Bohmers toe, zijn politieke ambitie en zijn oorlogsverleden. Vooral dat laatste vormt de aanleiding voor talrijke verhalen, die nog steeds over hem de ronde doen. Maar er is nog meer. Zo wordt hij beschuldigd van betrokkenheid bij archeologische vervalsingen, zoals de Zaak Vermaning.
De lezing toont een ‘archeologisch bestel’ dat er niet meer is. Het is niet alleen amusant, maar ook nuttig om kennis te nemen van de geschiedenis van de Nederlandse archeologie. Carmiggelt zal ook aangeven wat het onderzoek naar Bohmers hem heeft geleerd.
Arnold Carmiggelt
Arnold Carmiggelt (1964) was op jonge leeftijd actief als amateur-archeoloog in zijn geboortestad Zwolle. Hij studeerde in 1982-1988 geschiedenis en culturele prehistorie met een bijvak filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Na zijn studie deed hij vervangende dienst bij de archeologische dienst van de gemeente Den Haag, de stad waar hij nog steeds woont.
Van 1990-1996 was hij hoofdredacteur van Westerheem, het tijdschrift van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland. Hij schreef diverse wetenschappelijke en publieksvriendelijke publicaties over historisch-archeologische onderwerpen. Hiervoor ontving hij in 1993 de H.J.E. van Beuningen-prijs.
Na tien jaar als zzp’er gewerkt te hebben in Carmiggelt Tekstproducties kwam hij in 2001 bij Archeologie Rotterdam (BOOR) als archeoloog in dienst. Hier hield hij zich bezig met het ontstaan en de ontwikkeling van Rotterdam, waarover hij publiceerde in ‘’BOORbalans 3 en 4. Archeologisch onderzoek in het tracé van de Willemsspoortunnel te Rotterdam’’.
Vanaf 2009 is hij hoofd van Archeologie Rotterdam. Hij hecht veel waarde aan het presenteren van het ‘archeologisch verhaal van Rotterdam’ aan een breed publiek. Zo was hij ook betrokken bij de oprichting van De Tijdtrap in de Markthal in 2014. Vorig jaar promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit Groningen op de biografie: “Geheimzinnigheid is zijn fort. Assien Bohmers, 1912-1988”.
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine
Welkomstwoord:
Reuvens-digi-dag 2020

Nathalie Vossen
(Stichting Reuvens)
Afbeeldingen
Afbeeldingen
Geen afbeeldingen op deze pagine