Sessievoorzitter: Saskia Stevens (Universiteit Utrecht / Constructing the Limes)

Archeologie gaat niet alleen over het blootleggen en identificeren van artefacten en bodemlagen. Door de aantrekkingskracht die uitgaat van archeologie bij een breder publiek is het bij uitstek geschikt als een dynamisch proces waarin nauw wordt samengewerkt met en door burgers die op zoek gaan naar een gedeeld verleden. Deze sessie gaat in op de waarde van participatieve projecten voor archeologisch onderzoek. Verschillende manieren waarop burgers kunnen meedoen aan archeologisch onderzoek passeren de revue. Faro in de praktijk lijkt eenvoudig, maar hoe begin je eraan en wat komt er allemaal bij kijken? Wat zijn de voordelen, en bijkomende uitdagingen?

• Hoofdpijler:
  Publiek
• Tweede pijler:
  Wetenschap
• Werkvorm:
  Lezingen

Citizen or Participatory Sciences? Reflections and Challenges

Suzie Thomas (Universiteit Antwerpen)

Het idee van citizen science heeft zich in de afgelopen decennia ontwikkeld en de term is
gemeengoed geworden in academische en participatieve discussies. Meer recentelijk is de term zelf in twijfel getrokken, waarbij sommigen nu suggereren dat participatiewetenschappen een
geschiktere term is. Hoe we dit proces ook noemen, het brengt zowel voordelen als uitdagingen voor onderzoekers met zich mee, niet in de laatste plaats om ervoor te zorgen dat er goed wordt
nagedacht over mogelijke ethische kwesties. Deze openingspaper werpt vragen op om een levendige discussie op gang te brengen.
(NB deze lezing is in het Engels; de discussie in het Nederlands).

‘Heel Heerlen Graaft!’ De waarde van participatie

Hilde Vanneste (gemeente Heerlen)

In 2023 vond in Heerlen een grootschalig burgerparticipatieproject plaats: ‘Heel Heerlen Graaft!’. 150 vrijwilligers gingen met archeologen op zoek naar het Romeinse verleden van Heerlen in putjes van één vierkante meter. Voor het eerst in Nederland is op grote schaal participatief archeologisch onderzoek uitgevoerd in een stad: een unieke kans om het draagvlak voor archeologie te vergroten en de Heerlenaren actief te verbinden met bewoningsgeschiedenis van hun stad. Een terugblik: heeft het project de beoogde wetenschappelijke en maatschappelijke doelen behaald?

Vierkante meter: iedereen archeoloog! Graven naar een gedeeld verleden

Arne De Graeve (SOLVA projectontwikkeling)

De voorbije twee jaar groeven inwoners van twee gemeenten in de Vlaamse Ardennen (Oost-Vlaanderen, België) in hun tuin, het openbare domein of de plaatselijke kerk. Samen met buren, familie en vrienden deelnemen aan een archeologisch onderzoek verhoogt de sociale samenhang en draagt bij tot het versterken van de streekidentiteit. Het project ‘Vierkante meter: iedereen archeoloog’ toont aan dat kleinschalig burgeronderzoek tot mooie resultaten kan leiden, zowel wetenschappelijk als sociaal. Bestaat er nu iets mooiers dan tijdreizen met je buren?

Van Auxilia naar Legioen: de meerwaarde bij dataontsluiting

Léon Coret (Universiteit Utrecht / Constructing the Limes)
Wouter Hinrichs (Landschap Erfgoed Utrecht)

Duizenden vondsten digitaal toegankelijk maken? Het kan, maar wel met de onmisbare hulp van tientallen vrijwilligers! In een succesvol citizen science project worden (particuliere) collecties en vondsten in het kader van Constructing the Limes gedigitaliseerd in PAN. Welke data levert het project op en wat kun je ermee? Wat is de rol van vrijwilligers en wat levert deze samenwerking hen op? Wouter en Léon gaan tijdens hun presentatie in op deze unieke wisselwerking tussen wetenschap en maatschappij.

PAN-data in Nederlands Limesonderzoek

Arjan Ruiter (VU Amsterdam / Constructing the Limes)

Via Portable Antiquities of the Netherlands (PAN) kunnen amateurarcheologen en detectorzoekers oppervlaktevondsten melden. Dankzij de enorme hoeveelheid data die deze zoekers beschikbaar maken leveren zij een grote bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. De steeds maar groeiende datapool maakt het mogelijk verspreidingskaarten te maken en te actualiseren. Daarnaast hebben we, dankzij het ter beschikking stellen van privévondsten, chemische analyses kunnen uitvoeren op eerste-eeuwse bronzen en messing fibulae om de herkomst van grondstoffen en verspreiding van deze materiële cultuur te onderzoeken.