Sessievoorzitter: Marjolein Verschuur (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Is de archeologische sector klaar voor de toekomst als we kijken naar klimaatverandering en duurzaamheid? In deze sessie kijken we kritisch naar ons eigen werk. Is bijvoorbeeld het uitgangspunt ‘behoud in situ’ wel houdbaar als archeologie verdroogt? En wat te denken van de verstoorder betaalt, als de verstoorder klimaatverandering is? Wie kun je verantwoordelijk houden voor lage grondwaterstanden? En wat te denken van onze eigen uitstoot? Moeten we niet veel duurzamer proberen te werken? En welke eisen stellen we aan klimatologische omstandigheden van vondsten? Deze vragen stellen onze hele werkpraktijk ter discussie. Tijd om hierover in gesprek te gaan!

• Hoofdpijler:
  Veld
• Tweede pijler:
  Publiek
• Werkvorm:
  Lezingen

Waar schuurt het archeologisch bestel door klimaatverandering en duurzaamheid?

Neelson Witte (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Wat is de impact van klimaatverandering en duurzaamheid op het archeologisch bestel? In de sector zelf leidt dit tot discussie over de fundamentele pijlers van ons bestel; behoud in situ en de verstoorder betaalt. Daarnaast zien we dat de grote opgaven en transities nieuwe kansen en uitdagingen met zich meebrengen. We zullen als sector naar buiten moeten kijken maar ook goed in de spiegel. Daarom bekijken we ook de verantwoordelijkheid en initiatieven van de sector zelf om duurzamer te werken.

Exit in situ?

Heleen Zijlstra (Erfgoed Utrecht)

2024 was tot nu toe nog heter en natter dan het recordjaar 2023. Door lange perioden van droogte afgewisseld met stortregens, een stijgende zeespiegel, verzilting, inklinking en nieuwe invasieve soorten, verandert de bodem van Nederland. De bodem is geen toekomstbestendige bewaarplek meer voor archeologisch erfgoed. Wat betekent dat voor het streven naar behoud in situ? Als het beleid van de archeologische monumentenzorg gebaseerd is op een onzekere aanname (de bodem als veiligste bewaarplek), is dat beleid dan nog wel valide?

Mitigatie van de effecten van klimaatverandering op in situ archeologie

Emma Körnmann (Universiteit Leiden (afstudeeronderzoek archeologie))

Hoe kunnen we in de huidige archeologische praktijk rekening houden met de gevolgen van klimaatverandering op ons archeologische bestel? Klimaateffecten als droogte, erosie en bodemverzuring bedreigen archeologische resten en de informatie die ze dragen – voor ons, maar ook voor toekomstige generaties. Het op tijd herkennen en voorspellen van verschillende degradatieprocessen kan ons helpen gepaste maatregelen te nemen om dit verlies, waar mogelijk, in te perken.

Keteninitiatief Duurzame Archeologie

Sander de Bondt (BAAC)

BAAC en RAAP hebben onlangs het platform ‘Duurzame Archeologie’ opgezet. Doel van dit platform is om kennis te vergaren en te delen over de mogelijkheden om de CO2-footprint van de archeologiebranche te verlagen en om in alle opzichten duurzamer te werken. De invalshoeken zijn: reductie op projecten (inrichting, machines), reductie op reizen (van en naar projecten) en dataopslag (energie-intensief). Inmiddels hebben nog zes andere partijen zich aangesloten bij het initiatief. We nodigen alle uitvoerende partijen uit om mee te praten.

De duurzaamheid van het archeologisch geheugen van Nederland

Nathalie Vossen (Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed)

Archeologische depots zijn belangrijk voor het behoud van erfgoed: het Nederlandse archeologische geheugen wordt hier bewaard. In de Erfgoedwet is vastgelegd dat archeologische vondsten en de daarbij behorende documentatie behouden moeten worden en voor iedereen toegankelijk moeten blijven. De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed houdt hier toezicht op. Ze onderzoekt dit door incidentele inspecties van de depots en door het uitzetten van een tweejaarlijkse monitor. Welke ontwikkelingen en trends signaleert de Inspectie hierbij als het gaat om het duurzaam behoud?