Sessievoorzitter: Jos Bazelmans, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Het programma Archeologie telt heeft als doel onderzoek te stimuleren waarbij (innovatieve) methoden en technieken worden ingezet voor centrale vragen in de archeologie. Het onderzoek dient bij te dragen aan het ontwikkelen van de duurzame onderzoekinfrastructuur voor de hele kennisketen en leidt zo tot zowel wetenschappelijke als maatschappelijke doorbraken.

Archeologie telt maakt onderdeel uit van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). De vier onderzoeksprojecten zijn: Doggerland: Ontdekken van verdronken verleden, EARTHWORK: Gegrond verleden, hoe, waar en vooral wanneer vroegere bewoners hun leefomgeving verbeterden door de aanleg van aarden structuren, EXALT: Slim spitten in archeologische documenten, en Het leven in en rond een laat neolithisch huis: Graven naar bouwstenen van ons dagelijkse bestaan.

Vragen voor de discussie zijn:

• hoe kunnen innovatieve technieken uit andere disciplines worden ingezet in archeologisch onderzoek?
• hoe zorgen we ervoor dat onderzoekers bij kennisinstellingen, bedrijven en overheidsorganisaties elkaar kunnen vinden en samenwerken?
• hoe betrekken we de samenleving bij archeologisch onderzoek en de resultaten ervan?

• Hoofdpijler:
  Wetenschap
• Tweede pijler:
  Veld
• Werkvorm :
  Korte lezingen/pitches met zaaldiscussie

Introductie op het programma Archeologie telt

Marlies van de Meent, NWO

EARTHWORK: Aardwerken belicht

Jakob Wallinga, Wageningen University & Research

Aardwerken zijn door de mens gevormde ophogingen in ons landschap. Denk aan dijken, woonheuvels en wallen, maar ook aan raatakkers en plaggendekken. In EARTHWORK ontwikkelen we luminescentiedateringsmethoden voor aardwerken om nieuw licht te werpen op hun ouderdom en functie.

Het principe van een luminicentiedatering. (c) J. Wallinga

Levend Doggerland

Hans Peeters, Rijksuniversiteit Groningen

Onderzoek naar verdronken prehistorische landschappen in wat nu de Noordzee is (Doggerland), was de afgelopen 20 jaar vooral gericht op de aardwetenschappelijk kartering van de ondergrond. In het project Resurfacing Doggerland staan duizenden, door particuliere verzamelaars gedane steentijdvondsten, geplukt uit vissersnetten en opgeraapt op Nederlandse stranden, centraal om inzicht te krijgen in de postglaciale dieren- en plantenwereld, menselijke populaties en de materiële cultuur van jager-verzamelaars. Hoewel gevonden in secundaire context, maakt onderzoek met natuurwetenschappelijke en archeologische methoden het mogelijk om leven te blazen in dit enigmatische landschap dat tussen 20.000 en 7.000 geleden onder de golven verdween.

Menselijke botresten uit Doggerland. (c) Rijksmuseum van Oudheden

Speuren naar het dagelijks leven van de deltabewoners van de Vlaardingencultuur

Annemieke Verbaas, Universiteit Leiden

Samen met vrijwilligers van Masamuda, een Educatief Archeologisch Erf in Vlaardingen, speuren we naar sporen van het dagelijks leven in de Rijn/Maas delta. Dit doen we door middel van experimentele archeologie en intensief materiaalonderzoek zoals residu- en gebruikssporenanalyse. Dit levert ons inzicht in de onzichtbare aspecten van toen, met name het belang van organische materialen, inzichten die leiden tot reconstructies en visualisaties voor educatieve en publieksdoeleinden.

AGNES 2.0: een slimme zoekmachine voor archeologische literatuur in en rondom Nederland

Karsten Lambers, Universiteit Leiden

Het EXALT-project gebruikt Kunstmatige Intelligentie om een slimme zoekmachine te ontwikkelen (AGNES), die het mogelijk maakt sneller en nieuwe ontdekkingen te doen in een onschatbare hoeveelheid aan archeologische documenten. Het doel is zo veel mogelijk documenten toe te voegen uit Nederland en omliggende landen, wat archeologen de best denkbare start geeft voor literatuuronderzoek.