Sessievoorzitter: Hans Huisman, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Groninger Instituut voor Archeologie

Zoals ook uit de beide andere sessies van Nieuws uit de nieuwe steentijd blijkt, valt de transitie van jagen-verzamelen naar landbouw enerzijds samen met de verdrinking van wat nu laag Nederland is en anderzijds met landaanwas in het kustgebied. Voedsel en landschap kunnen niet los van elkaar worden gezien. Zonder landschap geen dierlijk of plantaardig voedsel, of het nu verkregen wordt door jacht, visserij, het verzamelen van planten of via agrarische productie. Veranderingen in het landschap kunnen in het verleden hebben geleid tot catastrofes in de voedselvoorziening, maar ook tot nieuwe kansen. Voor Flevoland/IJsselmeer geven nieuwe technieken en nieuw veldwerk een revolutionair ander beeld van het steentijdlandschap en de rol van de mens daarin. Bovendien komt uit het Swifterbantgebied, naast vroege aanwijzingen voor akkerbouw, verrassend nieuws over het begin van de veeteelt daar. Tot slot wordt hier op het Nieuws uit de nieuwe steentijd door twee deskundigen gereflecteerd.

• Hoofdpijler:
  Wetenschap
• Tweede pijler:
  Veld
• Werkvorm :
  Lezingen met gelegenheid tot vragen

Geofysisch karteren van verdronken mesolithische/neolithische riviersystemen onder het IJsselmeer

Seger van den Brenk, Periplus Archeomare

We kennen de neolithische vindplaatsen op oeverwallen van voormalen riviertjes in het Flevogebied. In deze presentatie worden geofysische methoden gepresenteerd die het mogelijk maken om deze oeverwallen verder te volgen en te karteren onder het IJsselmeer.

Voorbeeld van magnetische lineaties in het IJsselmeer. (c) Periplus Archeomare

Signaaldetectie in archeologisch booronderzoek, Almere Oosterwold

Wouter Smith, Gemeente Almere 

Tot relatief kort geleden waren bij Almere uit de steentijd alleen vindplaatsen bekend op het pleistocene dekzandlandschap. Nieuw onderzoek heeft nu ook vindplaatsen uit het midden- en laat-neolithicum opgeleverd, op voormalige oeverwallen van de Eem. Hiervan worden de eerste resultaten gepresenteerd.

(c) Wouter Smith

Vroege veeteelt in het Swifterbantgebied: nieuwe inzichten door isotopen-, ¹⁴C, en aDNA-onderzoek

Nathalie Brusgaard, Groninger Instituut voor Archeologie en Universiteit Leiden

Onderzoek aan de hand van isotopen, aDNA, en ¹⁴C in het kader van het NWO-gefinancierde EDAN-project heeft verrassende nieuwe inzichten opgeleverd over het begin van veeteelt in Nederland ten noorden van de LBK-zone. In deze lezing worden deze nieuwe resultaten uit het Swifterbantgebied gepresenteerd en worden de gevolgen besproken voor onze kennis over de overgang naar landbouw in Nederland en noord Europa.

Brusgaard voert stabiele isotopen analyse uit bij het Centrum voor Isotopen Onderzoek. (c) EDAN-project

Synthese: landschap, mensen en voedsel

Hans Huisman, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Groninger Instituut voor Archeologie

In een algemene synthese wordt aangegeven hoe het beeld van de steentijd in laag Nederland aan het kantelen lijkt, met name als het gaat om onze blik op het landschape, voedselvoorziening landbouw.

Hit-and-run veldwerk op Swifterbant S2. (c) Rijksuniversiteit Groningen

Nieuws uit de natte steentijd

Ivo van Wijk, Archol & Luc Amkreutz, Rijksmuseum van Oudheden

Reflectie op de drie sessies Ontdekkingen in het rivierengebied, Een onderzoeksagenda aan zee en Nieuwe inzichten uit Flevoland/IJsselmeer