Veldslagen en plunderaars tussen 1200 en 1700

Sessievoorzitter: Ria Berkvens, Omgevingsdienst Zuidoost Brabant

Vanaf de 16de eeuw is Nederland herhaaldelijk het strijdtoneel van kleinere en grotere oorlogen. Eerst tussen Gelre en de Bourgondische Nederlanden (Maarten van Rossem), later tussen de republiek der Nederlanden en Spanje en tussen de Nederlanden en Frankrijk. Hoewel het soms lastig is om archeologische vondsten aan dergelijke historische gebeurtenissen te kunnen verbinden zijn de afgelopen jaren op meerdere plaatsen bijzondere vondsten gedaan die een relatie hebben met deze conflicten.

In deze sessie willen we een aantal van de meest opvallende vondsten presenteren.

Hoofdpijler:
Veld
Tweede pijler:
Wetenschap
Werkvorm :
Lezingen met gelegenheid tot vragen

Verstopt voor de Spanjaarden? De tinschat van Heeze

Martijn Bink, VUhbs

In 2022 werd tijdens een opgraving te Heeze (NB) in een waterput een depot van tinnen borden, kommen en kelken gevonden. De vondsten zijn te dateren in de 16de eeuw en er zijn goede aanwijzingen dat het depot te relateren valt aan oorlogshandelingen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Tijdens de lezing zal aandacht worden geschonken aan de vondstomstandigheden, de samenstelling van het depot en aan de interpretatie van de vondsten.

Het kampement van Spijk: De Tachtigjarige Oorlog van dichtbij

Jasper Tuinstra, RAAP

In 2021 is een opgraving uitgevoerd in het kader van de aanleg van een overnachtingshaven in Spijk. Even verderop, in het huidige Duitsland, ligt de Schenkenschans, destijds een zeer strategische vesting. Hier takte de Rijn af in de Waal, en wie hier de controle had, beheerste de scheepvaart vanuit het achterland naar Gelderland, Holland en Friesland. In een onbewaakt ogenblik hadden de Spanjaarden in 1635 de vesting ingenomen. Frederik Hendrik, bijnaam ‘De Stedendwinger’, was beroemd om zijn omsingelingstactiek, die hij ook rond de Schenkenschans toepaste. Tijdens de opgraving werd een soldatenkampement aangetroffen welke een onderdeel van deze omsingeling was. Met deze opgraving kunnen wij heel scherp inzoomen op één plek, en één jaar. Bestudering van de vondsten en sporen heeft ons veel geleerd over het soldatenleven, waarover we weinig weten. Deze opgraving was een prachtige kans om die kennislacune deels te dichten.

Begrensd en bewoond. Een landweer en een erf ter hoogte van de grenscorridor N69 in Dommelen

Miel Schurmans, RAAP/Erfgoed Lommel

Het Brabantse dorp Dommelen is gelegen tussen de beekdalen van de Dommel en de Keersop. Om het dorp te beschermen tegen rondtrekkende bendes en troepen werd ten zuiden van het dorp een landweer aangelegd die de dekzandrug tussen beide beekdalen afsloot. Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat de vorm van de landweer varieerde naar gelang de locatie. Uit een opgraving van RAAP in 2019/2020 is gebleken dat de landweer in de 16de eeuw buiten gebruik raakte nadat direct ten zuiden van de landweer een boerderij werd gebouwd. Ook de sporen van de boerderij hebben bijzondere vondsten opgeleverd, waaronder een 16de-eeuwse vilten hoed.

Gemert – biografie van een landweer

Matthijs Catsman, VUhbs

In 2021 heeft VUhbs Archeologie de archeologische resten van een landweer aan de noordzijde van Gemert onderzocht. Deze landweer is eerder al onderzocht door de gemeente Eindhoven, waarbij bleek dat het gaat om een omvangrijke verdedigingsstructuur die in meerdere perioden actief was. Het nieuwe onderzoek heeft middels OSL-dateringen kunnen aantonen dat de landweer drie fasen heeft gekend, van de late 12de tot 18de eeuw.

In de lezing zullen de resultaten van dit nieuwe onderzoek aan de landweer te Gemert gepresenteerd worden. Hierbij zal het zwaartepunt liggen op de vroege datering van de landweer en de rol die de landweer gespeeld zal hebben in de Tachtigjarige Oorlog.